Ciąża jest szczególnym okresem, podczas którego ciało kobiety podlega ogromnym zmianom, uwarunkowanym wpływem hormonów, jak i wzrostem samego płodu. Zarówno zmiany hormonalne, jak i wzrost masy ciała mają bezpośredni wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy. Z jednej strony przygotowują ciało do porodu, ale z drugiej - ułatwiają powstanie zespołów przeciążeniowych lub nawet uszkodzeń, które mogą powodować przewlekle dolegliwości zarówno podczas ciąży, jak i po porodzie.

Zmiany hormonalne, które następują w trakcie ciąży powodują rozluźnienie tkanek miękkich - głównie obręczy miednicy, ale także uogólnione rozluźnienie więzadeł i ścięgien, głównie za sprawą hormonu relaksyna, wydzielanego pod wpływem wzrostu stężenia progesteronu. Zwiększona wiotkość tkanek może powodować zespoły przeciążeniowe stawów oraz kręgosłupa - co jest przyczyną dolegliwości. Dlatego tak ważne jest, żeby wspomóc osłabione tkanki odpowiednią pracą mięśni - czego jednak nie osiągnie się bez regularnej aktywności fizycznej. W trakcie ciąży, pod wpływem wzrostu masy płodu dochodzi do zmiany ustawienia miednicy, oraz pogłębienia lordozy, co nawet przy braku dyskopatii może dać dolegliwości ze strony dolnego odcinka kręgosłupa.

W pierwszym trymestrze ciąży, ze względu na dodatkowe dolegliwości takie jak nudności, złe samopoczucie może wystąpić konieczność ograniczenia aktywności fizycznej, jednak nawet w tym okresie kobiety nie powinny rezygnować choćby z regularnych spacerów. Wraz z rozpoczęciem II trymestru i poprawą samopoczucia można wrócić do aktywności, o ile uprawiało się sport przed ciążą, lub zabrać się za siebie, aby dobrze przygotować się do porodu. W chwili obecnej większość dobrych klubów fitnessu jak i szkoły rodzenia oferują kompleksowe programy ćwiczeń, skupiające się na wzmocnieniu mięśni brzucha i przykręgosłupowych, ćwiczeniach oddechowych oraz poprawie ogólnej kondycji fizycznej. Dzięki ćwiczeniom łatwiejszy będzie zarówno sam poród, jak i dojście do siebie po tym obciążającym jednak wydarzeniu. Szczególnie dotyczy to tych Mam, które czeka cięcie cesarskie. Przy dobrym przygotowaniu fizycznym powrót do sprawności, oraz ustąpienie dolegliwości bólowych zajmuje zdecydowanie mniej czasu.

Poza ćwiczeniami oferowanymi przez odpowiednie ośrodki, można także samodzielnie zadbać o siebie. Zdecydowanie najlepszym pomysłem jest basen. W wodzie wyłączamy działanie grawitacji, umożliwiając odpoczynek zarówno własnemu ciału, jak i płodowi, który dzięki temu ma szansę swobodniej się powiercić. Można pływać zarówno na grzbiecie jak i craulem, a w ostateczności pochodzić choćby na aqua aerobik. Należy jedynie pamiętać, że pływanie żabką, choć najłatwiejsze dość mocno przeciąża kolana i kręgosłup, więc tego stylu lepiej unikać.

Oczywiście wszelkie formy aktywności fizycznej powinny zostać skonsultowane z lekarzem prowadzącym - istnieją pewne przeciwwskazania, takie jak historia poronień, krwawienia, lub inne zagrożenia ciąży, które wykluczają wzmożoną aktywność fizyczną. Poza tym powinno unikać się takich aktywności, które wiążą się ze wstrząsami - czyli stepu, intensywnego aerobiku, jazdy konnej czy sportów walki. Generalnie - podejście do sportu w czasie ciąży powinno być dyktowane zdrowym rozsądkiem - na pewno lepiej choć w minimalnym stopniu się ruszać, niż pozostać całkowicie bierną przez całych dziewięć miesięcy.

autor: lek. Mikołaj Wróbel
NZOZ Ortopedika - Centrum Chirurgii Specjalistycznej